Theo Đông Y rối loạn tiền đình được coi là là chứng Huyễn Vựng.

Huyễn là hoa mắt, Vựng là chóng mặt chao đảo như ngồi trên thuyền, hai triệu chứng này thường đi chung với nhau, vì vậy gọi chung là huyễn vựng. Bệnh nhân có triệu chứng, chóng mặt từng cơn, hễ làm việc nhiều thì kèm thêm hồi hộp và ra mồ hôi và khi như vậy thì lại xuất hiện chóng mặt. Nhẹ thì hết ngay khi nhắm mắt, nặng thì kèm đau đầu, ù tai, buồn nôn, toát mồ hôi, ngất xỉu… Chứng huyễn vựng thường gặp trong các bệnh như tăng huyết áp, thiểu năng tuần hoàn não, suy nhược thần kinh, viêm tai giữa…

Tóm lại người xưa cho rằng chứng huyễn vựng thường do phong, hoả, đờm và hư gây nên và chia làm 5 thể là can dương thượng kháng, đờm trọc trung trở, thận tinh bất túc, khí huyết hư, thuỷ ẩm ứ đọng.

Để điều trị hiệu quả chứng rối loạn tiền đình thì cần biết rõ nguyên nhân gây ra và các triệu chứng cụ thể. Sau đây chúng ta cùng tìm hiểu cách chữa và điều trị rối loạn tiền đình bằng Đông Y

Châm cứu chữa rối loạn tiền đình

Đối với mỗi chứng huyễn vựng khác nhau sẽ châm ở các huyệt vị khác nhau.

1. Huyễn vựng do đờm hỏa thì châm các huyệt: phong trì, thái dương, hợp cốc, phong long, thượng tinh, trung quản, túc tam lý.
2. Huyễn vựng do can phong hỏa động thì châm tả các huyệt: Can du, đởm du, hành gian, hiệp khê, thái dương (nặn máu độc), phong trì, ấn đường, hợp cốc, phong môn, thái xung.
3. Huyễn vựng do khí huyết hư thì châm bổ hoặc cứu bổ các huyệt: quan nguyên, khí hải, huyết hải, can du, bách hội, túc tam lý, trung quản, tỳ du, thiên trụ, ấn đường, hành gian, thái khê.
4. Huyễn vựng do can thận thiếu thốn cần tư bổ can thận cho nhẹ đầu sáng mắt thì châm các huyệt: Cứu bách hội, thần đình, thận du, can du, thái dương, ấn đường, túc tam lý, cứu bổ, quan nguyên, khí hải, huyết hải, tam âm giao, dũng tuyền

Bấm huyệt chữa rối loạn tiền đình

Dùng ngón tay trỏ hoặc giữa tự day ấn các huyệt như ấn đường, hợp cốc, thần đình, bách hội, nội quan, túc tam lý, phong trì, tam âm giao… Tác dụng: Khai khiếu, định thần chí, kiện tỳ, thanh hỏa, hóa đàm… nên day ấn cả hai bên ngày một vài lần mỗi huyệt 5 – 10 phút.

Bố thiên trụ cho nhẹ đầu sáng mắt, tả thiên trụ cho nhẹ đầu khỏi chóng mặt, ấn đường trừ hoa mắt. Các huyệt trên được sử dụng để trừ hoa mắt chóng mặt.

Các huyệt như: hành gian bình can tức phong, trung quản phong long tiêu đờm.

Bổ thái khê, Hành gian, can du, thận du đế tư bổ can thận.

Cứu Dũng tuyền để giáng hỏa.

Cứu quan nguyên khí hải, hoặc châm bổ để tăng cường sức khỏe, người xưa thường dùng đê chữa chân khí không đủ và chữa các chứn hư bị tổn hại.

Châm bổ hoặc cứu tỳ du, Trung quan, Túc tam lý làm mạnh tỳ hòa… dễ tiêu hóa.

Cứu hoặc châm bổ can du, huyết hải trị hoa mắt, chóng mặt, huyễn vựng bổ can tàng chữa huyết; cho máu vượng thịnh.

Tả phong môn, phong trì để trừ phong, nhẹ đầu, sáng mắt.

Các bài thuốc đông y chữa rối loạn tiền đình

• Nấm mộc nhĩ trắng (15-20 g) nấu canh với thịt heo nạc (50 g) và 1 quả táo đỏ, ăn lúc đói.
• Trà xanh hoặc đen (5 g) nấu với vỏ quýt (10 g) cùng với 1/2 lít nước, đun sôi 5-10 phút. Dùng uống sau bữa ăn.
• Gừng khô nướng sơ (6-8 g), cam thảo tẩm mật nướng (4 g), sắc với 750 ml nước cho đến lúc còn 300 ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.
• Xác ve sầu (30 g) tán thành bột mịn. Ngày uống 2 lần sau khi ăn cơm, mỗi lần uống 2-3 g với nước pha ít rượu.
• Hoa cúc trắng (6-8 g) tán bột ngâm với nước sôi 5-10 phút, uống sau bữa ăn.

Theo Đông  y, dựa trên triệu chứng cũng như nguyên nhân mà chứng rối loạn tiền đình được chia làm 2 loại chính là thực chứng và hư chứng

Theo lương y Khương Sinh bài thuốc trị chứng rối loạn tiền đình (huyễn vựng) như sau

Đối với thực chứng: Trong trường hợp thực chứng này người ta sử dụng phương “Thiên ma câu đằng ẩm” trích trong Tạp bệnh chứng trị tân nghĩa.

Phương gồm các vị:Câu đằng 12g, ích mẫu 12g, ngưu tất 12g, phục thần 12g, sơn chi 12g, tang ký sinh 12g, dạ giao đằng 10g, đỗ trọng 10g, hoàng cầm 10g, thạch quyết minh sống 20g, thiên ma 8g, hà thủ ô trắng 10g. Sắc uống ngày 1 thang chia 2 – 3 lần trong ngày. Uống 3 – 5 thang liền.

Phương “Nhị căn thang” (Phúc kiến Trung y dược). Tác dụng hoạt huyết hóa ứ, lợi thấp, khử đờm, trị rối loạn tiền đình, gồm: Cát căn 20g, hải đới căn 30g, xuyên khung 12g, bán hạ 10g, thạch xương bồ 16g, đại giả thạch 16g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần trong ngày. Cần uống 3 – 6 thang liền.

Đối với hư chứng: Với bệnh chứng này người ta thường sử dụng phương “Kỷ cúc địa hoàng hoàn” trích trong Y cấp.

Phương gồm các vị: Bạch cúc hoa 120g, câu kỷ tử 120g, đơn bì 120g, phục linh 120g, trạch tả 120g, sơn dược 160g, sơn thù 160g, thục địa 320g. Tất cả tán bột làm hoàn. Ngày uống 8 – 16g, chiêu với nước muối nhạt.

Định huyễn thang (trích trong Trung Quốc Trung y bí phương đại hoàn). Tác dụng hóa đờm tức phong, kiện tỳ khử thấp, trị rối loạn tiền đình, gồm: Bạch tật lê 20g, trạch tả 20g, thiên ma 16g, bán hạ 16g, đạm trúc diệp 12g, phục thần 12g, cát nhân 12g, long cốt 30g (sắc trước). Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần trong ngày. Cần uống 5 – 10 thang liền. Rất hiệu nghiệm.

Chỉ huyễn trừ vựng thang (trong Trung Quốc Trung y bí phương đại toàn). Tác dụng hóa đờm, lợi thấp, khử ứ, trị rối loạn tiền đình, gồm bán hạ 12g, ngưu tất 12g, sinh khương 12g, xa tiền tử 30g, trạch lan 16g, quế chi 16g, bạch truật 20g, hổ phách 6g, đan sâm 24g, phục linh 24g, mẫu lệ 40g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần trong ngày. Cần uống 5 – 7 thang liền sẽ hiệu nghiệm.

Các bài tập vật lý trị liệu chữa rối loạn tiền đình

1/ Xoa bóp

• Xoa trán: Dùng 3 ngón tay trỏ giữa và áp úp chụm lại xoa toàn bộ trán qua lại xoa 20 – 30 lần, sau đó xoa miết, bóp dọc hai bên cung lông mày. Công dụng: Điều hòa khí huyết thanh can giáng hỏa, định thần, trị chứng đau đầu chóng mặt buồn ói…
• Xoa sau gáy: Dùng cả bàn tay úp lại xoa dọc lên xuống hai bên sau gáy, lên xuống 20 – 30 lần. Công dụng: Thư cơ, thanh can giáng hỏa an thần, tăng cường máu lên não.
• Xoa hai ổ mắt: Úp hai bàn tay lấy hai ngón tay trỏ và giữa xoa vòng quanh mắt theo chiều kim đồng hồ (không đè mạnh vào mắt) xoa mỗi lần 20 – 30 vòng. Công dụng: Làm cho mắt tinh, định thần, khai thông khí huyết tăng cường máu lên não…
• Xoa đỉnh đầu: Thủ thuật dùng 3 ngón tay trỏ giữa kế út, úp lại ngón giữa để chính giữa đỉnh đầu (huyệt bách hội) hai ngón kế là huyệt tứ thần thông, bằng cách day ấn ngang dọc như hình dấu cộng mà huyệt bách hội làm chính giữa ngày day ấn vài lần mỗi lần 5 – 10 phút. Tác dụng: Khai khiếu, bình can tức phong, thanh thần chí… Trị đau đầu tai ù, mắt hoa, hồi hộp, mất ngủ…
• Xoa tai: Dùng 2 ngón tay trỏ và giữa, ngón giữa để trước tai ngón trỏ để sau tai xoa miết lên xuống ở các huyệt trước và sau tai 20 – 30 lần và sau xoa đều những huyệt xung quanh vành tai 20 – 30 lần. Tiếp đó lấy 2 lòng bàn tay úp lên hai tai ấn 5 – 10 lần nghe như đánh trống trong tai, sau dụng 2 ngón tay trở và giữa bật mạnh sau óc nghe có tiếng bùm bùm sau tai 5 – 10 lần. Công dụng: Trị ù tai, tai điếc, đau đầu chóng mặt…

2/ Tập vẩy tay

Cách làm: Chọn nơi yên tĩnh, đứng thẳng người, hai bàn chân dang bằng vai, mười đầu ngón chân bấm chắc mặt nền nhà, ngậm kín miệng, lưỡi cong lên đụng nướu răng hàm trên, hai mắt nhìn trước, từ từ đưa hai tay ra phía trước hợp với thân mình một góc 30o, hai bàn tay song song với mặt nền, các ngón tay khép kín. Vẩy mạnh hai tay ra sau hợp với thân mình một góc 60o, hai bàn tay vẩy lên trên và phải làm hết sức mình đồng thời nhíu hậu môn lại và thót lên được tính là một lần vẩy tay,  ngày nên tập hai lần và nên tập lúc bụng không no.

Mới đầu chỉ nên tập mỗi lần vài trăm cái, rồi từ tăng dần, đến lúc vẩy tay trong 30 phút mà được 1.800 – 2.000 cái là càng tốt. Tác dụng giúp khí huyết lưu vận hành khắp cơ thể để nuôi dưỡng lục phủ ngũ tạng, đào thải lọc khí ra ngoài, phương pháp này chữa chóng mặt rất hiệu quả.

3/ Ngâm chân bằng nước nóng

Ngâm chân trong nước nóng ở nhiệt độ khoảng 40 – 45 độ C ngày một vài lần, mỗi lần 20 – 30 phút. Tác dụng dẫn hỏa quy nguyên dẫn hỏa đi xuống… trị chứng chứng đau đầu chóng mặt và các chứng hư hỏa khác.

Theo Đông y, chóng mặt thuộc chứng “huyễn vựng” đau đầu, chóng mặt, ù tai, mà nguyên nhân phần nhiều do đàm hiệp hỏa đưa lên, khi ngâm chân nước ấm có tác dụng dẫn hỏa đi xuống mà đàm hỏa cũng giảm, tăng cường máu lên não. Ngoài ra, người bệnh nên đi bộ 30 phút mỗi ngày. Có tác dụng ngăn ngừa chứng đau đầu chóng mặt rất hiệu quả.

Đông Y Nhân Nghĩa với 7 năm tu nghiệp tại Nhật Bản điều trị bệnh nói chung và chứng rối loạn tiền đình nói riêng không dùng thuốc và kết hợp đông y cổ truyền sẽ trị dứt điểm chứng rối loàn tiền đình với phương pháp châm cứu, bấm huyệt và vật lý trị liệu.